Recensie: 'The Straight Story' - Een ingetogen meesterwerk van David Lynch

De film vertelt het waargebeurde verhaal van Alvin Straight, die in 1994 zes weken lang maar liefst 500 kilometer aflegde op een John Deere grasmaaier. De jaren beginnen te tellen bij Alvin: hij is 73, zijn ogen worden slechter en hij is lang niet meer zo vitaal en mobiel. Na een val in zijn huis en een bezoek aan zijn dokter krijgt hij te horen dat hij zijn leven en gewoonten drastisch moet veranderen; anders zijn de vooruitzichten niet goed. Heel kort daarna krijgt hij te horen dat zijn broer Lyle een beroerte heeft gehad. Deze broer heeft hij al meer dan 10 jaar niet gezien en gesproken, vanwege een uit de hand gelopen ruzie.

Alvin realiseert zich dat hij het eeuwige niet heeft, dat het leven beperkt is, maar dat hij ook moeite heeft met ouder worden. Hij besluit zijn broer te gaan opzoeken, "to make things right", zoals hij zegt. Alleen mag hij vanwege zijn zicht en gezondheid niet meer autorijden. Hij besluit uiteindelijk op zijn grasmaaier zijn broer te gaan opzoeken. Tergend langzaam, honderden kilometers, van Iowa naar Wisconsin. Wat Alvin op een prachtige en inspirerende reis brengt. Een reis met bijzondere ontmoetingen, vastberadenheid, persoonlijke worstelingen en een reflectie op het leven.

De film is geregisseerd door David Lynch, één van de meest unieke en invloedrijkste regisseurs. De man die ook meesterwerken opleverde als The Elephant Man, Blue Velvet, Lost Highway en Mulholland Drive. En natuurlijk niet te vergeten de serie Twin Peaks, één van de belangrijkste series ooit en waarmee hij eigenhandig de wereld van televisie voorgoed veranderde. Het was daarmee dat hij zijn naam onsterfelijk zou maken en het was tevens wanneer termen als "Lynchiaans" en "Lynch-esque" ontstonden. Onder liefhebbers van zijn werk, termen waarmee je gelijk weet wat er bedoeld wordt of waarmee je een bepaalde stijl en gevoel wil uitdrukken.

Op papier is deze film en David Lynch een onwaarschijnlijke combinatie. Maar qua film is het misschien wel de beste combinatie mogelijk geworden. Toen Lynch zelf het echte verhaal las van Alvin Straight, was hij zo ontroerd dat hijzelf diegene wilde zijn wie diezelfde emotie, die hij voelde, in een film wilde terugbrengen. Het is hem glansrijk gelukt, want The Straight Story is niet alleen een subliem mooie film, maar een triomf voor Lynch.

Lynch koos ervoor, om het maken van de film zo dicht mogelijk bij het echte verhaal te houden. Hij filmde daarvoor in chronologische volgorde en gebruikte grotendeels dezelfde route als de echte Alvin Straight. Hij gebruikte ook de authentieke locaties, om zo dat gevoel te creëren en te ervaren wat Alvin ook had. Richard Farnsworth, een voormalig stuntman en acteur uit veelal westerns, kruipt in de rol van Alvin Straight. Hij doet dat op prachtige wijze en zet een ongelooflijk mooie rol neer. Zijn sprekende ogen en doorleefde gezicht vertellen dat dit iemand is die veel heeft meegemaakt en veel met zich meedraagt.

Tijdens zijn reis komt hij verschillende mensen tegen. Het zijn dan ook die momenten en interacties die niet alleen bij deze mensen een indruk achterlaten, maar ook een warme, mooie en soms diepe indruk op de kijker. Het moment wanneer hij terugkijkt en vertelt over zijn WOII-periode is één van de scènes waarin je helemaal meeleeft met zijn persoonlijke worstelingen. Zijn ogen en gezicht vertellen de pijn en moeite die hij zijn hele leven al met zich meesleept. Het raakt en het is emotioneel indrukwekkend. Geheel terecht ook dat Farnsworth genomineerd werd voor een Oscar. Dit zou echter wel zijn allerlaatste film ooit zijn.

Het treurige en ware verhaal van Richard Farnsworth is dat hij tijdens het filmen al leed aan kanker. Dat is ook de reden waarom hij in de film loopt met wandelstokken. Ongeveer een jaar na de film maakte hij zelf een einde aan zijn leven. Hij kon niet meer tegen de pijn die hij leed van die ziekte. Het was door de bewondering die hij had voor de echte Alvin Straight dat hij toch de rol aannam en iedereen nog deed verbazen met wat hij daar neerzette. Alsof hij, net als de echte Alvin, eenzelfde vastberadenheid had om nog een doel te halen op zijn leeftijd. Farnsworth werd 80 jaar.

Velen hebben deze film bestempeld als de meest on-Lynchiaanse film ooit. Daar zit een kern van waarheid in, maar hij is toch niet zo on-Lynchiaans als velen zeggen. Alleen al diverse personages in deze film, zoals de oude mannen in de convenience store, de dame die een zoveelste hert doodrijdt of bijvoorbeeld de kibbelende tweeling. Als er een universum was van David Lynch, dan kwamen deze mensen er regelrecht uitlopen. Dan is er de setting van het smalltown America, de quirky humor en zelfs dingen als een scèneovergang wat vaak herkenbaar Lynch voelt. Natuurlijk ook niet te vergeten zijn vaste componist Angelo Badalamenti, die hier een werkelijk prachtige soundtrack gecomponeerd heeft.

De simpliciteit, doorzettingsvermogen en vriendelijkheid van één man en de reflectie op zijn leven, maken The Straight Story tot een ontzettend mooie film en een hartverwarmende ervaring. David Lynch levert hier zijn meest ingetogen film af, die 25 jaar later eigenlijk alleen nog maar mooier is geworden. Werkelijk niets is qua impact verloren gegaan, in deze tijden is het misschien nog wel sterker geworden. Het einde van de film is minimalistisch maar tegelijkertijd alleszeggend en mag omschreven worden als pure perfectie. The Straight Story kan ik niet anders omschrijven dan als een ingetogen meesterwerk.

★★★★★