Recensie: Nuclear Now - Is de tijd voor nucleaire energie aangebroken?

Want ja, laten we er maar niet omheen draaien, dat is wel een beetje het type film dat Nuclear Now is. Er wordt weinig poging gedaan om neutraal over te komen, of een gebalanceerde boodschap te brengen. Deze nieuwe documentaire is nog net een documentaire te noemen, dat wel, maar schuurt oncomfortabel dicht tegen de grens aan met een reclamefilmpje. Het is dan ook goed te merken dat deze film volledig door de nucleaire industrie gefinancierd is. Het is een en al promotie: promotie voor nucleaire energie.

De titel zegt het al een beetje: volgens Oliver Stone en zijn geldschieters is het hoog tijd – nu meteen! – dat we gaan investeren in nucleaire energie. Voor zover het aan hen ligt is het tijd dat we het roer volledig om gaan gooien, en alles op alles gaan zetten om een volledige energietransitie te bewerkstelligen. Waar wachten we eigenlijk nog op?

En om dat te doen, daarvoor moet gewerkt worden aan de publieke perceptie van nucleaire energie. Want die laat nogal te wensen over. Niet alleen maakt men instinctief de connectie tussen nucleaire energie en nucleaire wapens, bovendien heerst het idee dat nucleaire energie gevaarlijk is – mensen houden niet van straling en zijn bang voor mogelijke ongelukken waarbij straling vrij kan komen. En daar moet dus verandering in komen, vindt Oliver Stone, want dat valt volgens hem allemaal reuze mee.

Daartoe maakt hij een interessant punt over de angst voor nucleaire energie, namelijk dat deze voor een groot deel een product van Hollywood is. Met films als Dr. Strangelove or: How I learned to stop worrying and love the bomb (een persoonlijke favoriet van mij) is zorgvuldig een beeld opgezet van nucleaire energie als bron van gevaar. De sfeer die rondom dat soort sensationele fictie ontstaat, denk ook aan rampenfilms, heeft meer gedaan om deze angst aan te wakkeren dan de ongelukken die daadwerkelijk hebben plaatsgevonden.

Laten we het werk dat die films verricht hebben allemaal maar weer ongedaan maken, is hier de boodschap, want het is allemaal fear mongering. Men had dat niet zo serieus moeten nemen. En dat terwijl, zo gaat de film verder, er zich ondertussen een veel groter, en veel werkelijker probleem aandient: global warming, veroorzaakt door CO2 uitstoot van mensen.

Maar dat is wel opmerkelijk. In één adem door noemt deze film de nucleaire dreiging een hoop gebakken lucht, apocalyptische aanstellerij van sensationele filmmakers, om vervolgens het onderwerp dat vandaag de dag in de schijnwerpers staat de totaal tegenovergestelde behandeling te geven. De eerste vorm van bangmakerij omwille van een bepaalde vorm van energie, dat is totale onzin, en “waarom hebben we daar eigenlijk ooit naar geluisterd?” Maar die andere, nieuwe vorm van bangmakerij omwille van een bepaalde vorm van energie, ja, dat is echt waar, daar moeten we helemaal in mee gaan.

“Ja, vroeger werd dan wel beweerd dat onze wereld ten onder zou dreigen te gaan, maar dat was allemaal onzin, niets dan bangmakerij. Ditmaal echter, dreigt de wereld echt ten onder te gaan!”

Het is moeilijk de ironie te missen. De boodschap tegen nucleaire energie wordt als bangmakerij afgeschilderd, om vervolgens vrolijk door te gaan met het eigen smaakje van bangmakerij. Misschien zouden we van het verleden moeten leren om ons ditmaal niet teveel door bangmakerij te laten leiden, in plaats van de ene vorm van bangmakerij te vervangen door een nieuwe?

Dat is het dus wel een beetje met deze film: het is heel erg eenzijdig allemaal. De voordelen van nucleaire energie worden opgesomd, zonder dat er echt op de kritiek wordt ingegaan. En de nadelen dan? En de tegenstanders? “Ach, dat is de olie-industrie maar die haar belangen probeert te behartigen, niets om je druk over te maken.” En de nucleaire industrie, heeft die dan geen belangen? Maar de nucleaire industrie, dat zijn nu juist de experts die worden geïnterviewd voor deze film.

Horen documentaires dan niet een tenminste enigszins neutraal beeld te schetsen, of daar in ieder geval de schijn van op te houden? Is het niet gebruikelijk om ook iets van het tegengeluid te laten horen, al is het maar een beetje, en als is het maar voor de vorm? Letterlijk worden hier medewerkers van marketingafdelingen van de nucleaire industrie geïnterviewd als waren het experts die ons advies kunnen geven over de toekomst van onze maatschappij.

Ondertussen is dit alles ontzettend mooi gemaakt. De beelden zijn indrukwekkend, de stem van Oliver Stone is aangenaam om naar te luisteren. De muziek van Vangelis tenslotte, is prachtig. (Luister hier een stukje.) Al met al is dit een mooie presentatie en een zeer kijkbaar geheel.

Ondanks dat hier een zeer serieus en technisch onderwerp wordt gepresenteerd is het voor geen moment saai of ontoegankelijk. Bovendien wordt met deze film een zeer interessante en belangrijke vraag gesteld: Hoe gaan wij in de nabije toekomst in onze energie voorzien? Welke opties liggen er voor ons en welke weg zullen wij uiteindelijk gaan bewandelen?

Voor wie er zoals ik nog niet helemaal van overtuigd is dat de hier voorgestelde weg de enige juiste is zal het onvermijdelijk op gaan vallen hoe eenzijdig de boodschap is die ons hier wordt voorgehouden, maar als je een film wilt zien over waarom nucleaire energie onze levens beter gaat maken en dé grote oplossing is voor veel van onze problemen, dan is dit zeker iets voor jou.