Alle films uit de "Friday the 13th"-reeks: Welke is de beste in de franchise?

Geen enkele horrorserie wist destijds de culturele impact van "Halloween" dichter te benaderen dan de "Friday" serie. Van echte films tot absoluut afvoerputmateriaal. De "Friday" serie heeft het allemaal gezien. Speciaal hierom, en om Halloween te vieren, heb ik voor jullie de volledige serie (inclusief de remake en "Freddy vs. Jason") opnieuw bekeken om uiteindelijk een definitieve Top 12 te kunnen maken voor The Nerd Shepherd. Het gros van de films is te zien op Sky Showtime in Nederland.

LEES OOK | Recensie: “The Dive” – Is dit onderwateravontuur adembenemend genoeg?

"Dit is verschrikkelijk op zoveel niveaus." Dit is een volwaardige gesproken zin door een van de "karakters" in dit tiende, en officieel laatste, deel uit de "Friday the 13th" serie. Daar is over nagedacht, zou je zeggen. Of niet. Dubbele betekenis of niet, het zorgt althans voor een glimlach op het gezicht. Evenals de scène waarin een bevroren hoofd tot moes wordt geramd door Jason. Een werkelijk geweldig praktisch effect en een van de hardste kills in de serie. Acteerwerk is niet nodig in deze film en het is dan ook een absolute uitputtingsslag om deze poging tot een film in één zit af te kijken. Meer woorden verdient deze film niet en het is tot op de dag van vandaag het laatste, officiële, hoofdstuk in de serie. Misschien maar goed ook?

Voor een film die zo goed als volledig is opgenomen in Vancouver en "Manhattan" in de titel heeft, komt er verrassend weinig Manhattan in voor. Sterker nog, het gros van de film speelt zich af op een boot met bordkartonnen impressies van mensen die dienen als slachtvoer voor Jason. Uiteindelijk blijkt niet alleen Manhattan te ontbreken, maar ook de harde kills die de serie ooit identiteit gaven. We zien slechts korte vlagen van geweld, vluchtig in beeld gebracht om zo de harde censuur in Amerika te omzeilen. Door dit feit blijft er niets te herinneren over van de film.

Het had haar enige potentiële redding kunnen zijn, maar desondanks zinkt de film tezamen met haar bootlading aan kartonnen mensen de diepte in om voor altijd uit onze herinneringen te verdwijnen. O ja, de film wordt gedragen door een van de meest onsympathieke hoofdpersonages ooit, de leraar van het groepje studenten op de boot. Met moeite heb ik kunnen voorkomen om de haren uit mijn toch al behoorlijk kale hoofd te trekken. Absoluut verschrikkelijk.

Na deel 8 leek het einde dan toch echt in zicht voor de "Friday the 13th" serie. Wat kun je nog doen met de formule, nadat deze al opnieuw was uitgevonden in deel 6? Ondanks dat de serie nog steeds winstgevend was, liepen de verdiensten van de serie terug en wilde Paramount Studio’s van de gewelddadige low-budget serie af. Het paste niet in het portfolio en van originaliteit of onderscheidende factoren was al een tijd geen sprake meer. Ook deze film probeert wat nieuws door in het begin Jason op te blazen door het leger. Lees ik dit goed, zul je je misschien afvragen?

Ja, je leest het goed. Deel 9 weet halverwege de film het hoofdpersonage om zeep te helpen om vervolgens aan het publiek te vragen er nog iets van te kunnen maken. Gewaagd of toch een blijk van uitputting en overgave? Alsof het script letterlijk "op" was en geen puf meer had. In tegenstelling tot deel 8 weet deze film wel te voorzien in snoeiharde kills. Er wordt een meisje doormidden gesneden, het einde is een ode aan het special effects meesterwerk "The Thing" en er lijkt plezier te zijn in het maken van specifieke scènes. Maar op het moment dat karakters gaan praten, valt de film dood. Het laatste shot in de film is met afstand het meest opzienbarende shot uit de film en het opzoeken op YouTube is het al waard. Kijken op eigen risico.

Zoals de titel al doet vermoeden, volgt na het waanzinnige 4e deel (lees hieronder de mini-review) een zachte herstart van de serie. Uit principe wilde ik deze film weglaten uit de reeks omdat het eigenlijk geen "Friday the 13th" film is. Jason zit niet in de film (er is een copycat killer) en alle charme en subtiliteit is overboord gegooid. Het is mijn minst favoriete film uit de serie om te kijken, maar is objectief een betere film dan de eerder genoemde. Het lijkt erop dat de makers plezier hebben in het opzetten van bepaalde scènes, maar omdat de film de dunne lijn tussen comedy en serieus zijn niet kan balanceren, verkeert het in een oneindige identiteitscrisis.

Dit alles neemt niet weg dat het hoofdpersonage, dat minder dan 20 zinnen spreekt in de film, ontzettend monotoon is en ronduit irritant is om naar te kijken. Wie maakt dit soort beslissingen bij de studio, zou je je af kunnen vragen. Zoals we gaan zien bij andere delen in de serie, is dat juist wat het verschil maakt. Een goed plot is niet noodzakelijk. Interessante karakters wel. Kers op de taart is de ontknoping waarin de echte killer wordt "ontmaskerd". Mocht je je nog niet hebben afgevraagd waarom je je tijd hebt verspild aan deze film, dan is dit het moment. Te laat dus!

De bedoeling van de originele film was om op een laag budget makkelijk geld te verdienen met een reeds beproefd concept. Toen deze verwachtingen ruimschoots werden overtroffen, kon de studio de verleiding van meer geld niet weerstaan en dus moest er in alle haast een vervolg worden geschreven. Wat volgt is een zielloze kopie van het origineel waarin alle originaliteit en liefde opgedroogd lijkt te zijn. Deze mening is wellicht wat controversieel omdat de film in andere kringen wordt gezien als een van de betere uit de serie. Wat de film voor mij kopje onder doet gaan is het gebrek aan interessante karakters en gebrek aan onvoorspelbaarheid. We hebben het letterlijk één film geleden gezien.

Verwacht veel holle dialogen en onzinnige excuses om vrouwen zo naakt mogelijk in beeld te krijgen. Zonder context uiteraard. Tevens wordt er door de schrijvers een manier verzonnen om verder te gaan na deel 1, welke een hard gesloten einde had. Maar zoals ik al liet doorschemeren; er is een kans dat dit het uiteindelijk allemaal toch waard blijkt te zijn.

Nadat "Jason X" een definitief (?) einde bracht aan Jason in de officiële tijdlijn (voor zover mogelijk), leek het doek gevallen voor onze vriend met het hockeymasker. Desondanks wist hij toch nieuw leven te krijgen in de vermakelijke "Freddy vs. Jason" uit 2003. Die film heeft verder nooit een vervolg gekregen, ondanks dat dit wel de bedoeling was. Gemiste kans? Ogenschijnlijk, want de remake uit 2009 weet op geen enkele manier het origineel te overtreffen dan wel zij aan zij te staan. Uiterst zinloos is wellicht de beste omschrijving.

De film is technisch gezien netjes gemaakt. Voornamelijk de sets in de buitenlucht worden prachtig belicht en geven toch een spannende sfeer aan de film, tot het moment dat Jason uiteindelijk in beeld verschijnt en alle spanning totaal verdwijnt. Jason wordt geïntroduceerd met harde muziek om de met een smartphone spelende kijker weer even wakker te schudden. "Het is tijd voor Jason" lijkt de film te roepen. Er is verder ook niet echt iets om voor te blijven zitten. Het tofste personage wordt als eerste omgebracht om ons vervolgens pas na 20 (!!) minuten te introduceren aan de hoofdpersonages. Veel te laat.

Als uiteindelijk een van de personages uit het begin weer opduikt, moeten we daar ineens weer om geven. De film zit boordevol plakkerige tekst, die geschreven lijkt te zijn door een teveel masturberende stagiair in het eerste jaar van de schrijversopleiding. Mijn medekijker, die overigens niets met films heeft, zei dat ze niets kon zien tijdens actiescènes omdat het beeld zo schokkerig gefilmd is. Als de karakters niets te zeggen hebben en je de actie niet kunt zien, kun je wellicht beter wat anders doen met je tijd.

Nadat de serie zichzelf letterlijk opnieuw tot leven bracht, verkeerde men al snel weer in een creatieve depressie. Hoe vaak kun je Jason opnieuw tot leven wekken en hoe maak je het tof voor de kijker? Net als in de voorgaande delen wordt ook hier van diverse fotomodellen gevraagd om een poging tot acteren te doen. Ditmaal is er daadwerkelijk een plot en een hint naar een hoofdpersonage met emoties. De schrijvers proberen in dit geval Jason in een RTL4 tienerdrama te proppen voor alle leeftijden. Een uitdaging op zich zou je zeggen. Toch lukt het de makers om de film Hallmark te laten zijn én horror, maar dan wel zonder visueel bruut geweld.

Er wordt wel gesuggereerd of gehint naar hard geweld, maar we zien het niet gruwelijk in beeld. Ook hier omdat de censuur in de V.S. er voor zou zorgen dat te weinig mensen de film zouden zien. Bij de eerdere delen was er dus meer geweld omdat men bij de censuurcommissie nog moest wennen aan hoe men al dit geweld moest meten. De film blijkt uiteindelijk een vermakelijk treinongeluk te zijn. We willen meer maar krijgen het niet, maar wat we zien is dermate competent gemaakt en geschreven dat het op zijn minst een veilige kijk kan zijn. Prettige film om je kinderen te introduceren tot horror, nadat je natuurlijk eerst "Gremlins" samen hebt gekeken.

Net zoals deel 2 werd deel 3 razendsnel gemaakt na het vorige. Maar ditmaal met iets meer bezieling en hart. Het zorgt er dan ook voor dat dit de eerste "voldoende" film is in de reeks. Het heeft even geduurd, maar er is echt iets positiefs te ontdekken in deze iconische filmserie. Zoals deel 2 is dit deel een kopie van het eerste deel. Knappe, oversekste, jonge mensen gaan naar een vakantielocatie om vervolgens afgeslacht te worden door Jason. In dit deel krijgt Jason voor het eerst zijn befaamde masker op, het hockeymasker.

De film opent met een geweldig interessant craneshot, welke in één take is gefilmd om vervolgens bijna alle creativiteit weer uit het raam te gooien en op de automatische piloot de kijker te voorzien van hier en daar een creatieve kill en een leuke dialoog. Het maakt niet uit wat de karakters doen of zeggen, het gaat totaal nergens over. Maar des te vermakelijker is het dan wel om te zien dat ze met liefde worden omgebracht. Dat dan weer wel.

Ondanks dat dit, net als de remake, geen officieel deel in de tijdlijn is, heb ik toch besloten om hem op te nemen in de lijst. Dit omdat Freddy vs. Jason meer goed doet dan het gros van de films in de serie. Om te beginnen is Jason een beest. Hij staat als een huis en lijkt onverwoestbaar en mysterieus. Een "force of evil". Doordat de film een behoorlijk budget heeft gekregen, wordt er ruimschoots gebruikgemaakt van interessante cameraposities en andere creatieve keuzes die anders niet mogelijk waren. Uiteraard is de "main draw" van de film de uiteindelijke ontknoping en de confrontatie tussen Jason en het horroricoon Freddy Krueger.

Deze wordt gefilmd met veel wirework en vliegende horroriconen, maar het mag de pret niet drukken. De film neemt zichzelf niet serieus, heeft liefde en respect voor de karakters en hun geschiedenis, en weet al met al de kijker een vermakelijke anderhalf uur voor te schotelen. Na de absolute ondermaatse middelmatigheid van de eerder besproken films komt deze film als een warme lentewind tijdens de laatste winterweek. Heerlijke wegkijkfilm voor een "verstand op 0" momentje. Kijken.

Daar is hij dan. Het origineel. Wellicht had je deze bovenaan verwacht? Dat was exact mijn gedachte bij het maken van deze lijst en na het zien van de andere films in de serie. De rustig gefilmde opening van de film waarin we een personage begeleiden tijdens haar "hitchhike" van het plaatselijke dorpje naar haar eindbestemming blijft verrassen en imponeren. Er is een duidelijke visie aanwezig. Er wordt veel gebruikgemaakt van "misdirection" om de kijker op het verkeerde been te brengen, en de film voorziet de kijker van de baanbrekende special effects van Tom Savini die menige bioscoopbezoeker destijds nachtmerries heeft bezorgd.

De film in 4K bekijken breekt de illusie omdat je echt kunt zien hoe het gemaakt is, maar het mag de creatieve pret niet drukken. De film is corny, de vrouwen zijn contextloos naakt en de kills zijn ongekend hard en bruut, maar omdat er bezieling achter de hele bedoeling zit en de fun van de makers voelbaar is, laat de film toch mijn horrorhart sneller kloppen. Je kunt aan deze film ook goed zien waar het misgaat in de remake. Rustige, wijde shots ten opzichte van close-ups en schokkerige beelden. Uiterst gruwelijk, maximaal vernieuwend en bovenal fun. Onmisbare kijk voor elke horrorfan. Deze film staat in tegenstelling tot bijna alle andere in de reeks niet op SkyShowtime, maar is het huren of kopen meer dan waard. Perfecte film voor een thuisdate. Succes gegarandeerd.

Niet de beste Friday the 13th-film, maar wel de beste film. Zorgvuldig geframede shots, karakters met een doel, een daadwerkelijk verhaal dat zich kundig laat vertellen, een imponerende Jason en makers die proberen iets nieuws te doen binnen de serie, namelijk een echte film maken. De film opent direct met een personage dat een doel heeft en een missie. Je vraagt je al gelijk af of je wel de juiste filmserie aan het kijken bent. Het is direct vernieuwend zonder het in je gezicht te wrijven. De film vraagt je dan ook om haar hand vast te houden en je te laten verrassen, alsof je in een dark ride terecht bent gekomen.

Het voelt nog steeds onwerkelijk om het op te schrijven, maar we hebben het hier over een goede film. De Friday the 13th-serie leek altijd zo goed als creatief failliet, maar het kan dus toch! Wat betreft visuele creativiteit kan de serie nog veel leren van de Nightmare on Elm Street-films. Friday the 13th Part 6 is met forse afstand de beste film in de serie, maar niet de beste Friday-film. Wat bedoel ik daar dan mee? Lees het hieronder.

Wat kan ik schrijven over deel 4 wat nog niet is gezegd? Het heeft de meest getalenteerde cast met onder andere rollen van Crispin Glover en Corey Feldman. Glover steelt de show en geeft de film extra charme en identiteit. Feldman weet met zijn acteertalent de kijker een echt levend personage voor te schotelen, wat de serie eigenlijk nooit echt verdiend heeft. Dit deed hij ook al in Gremlins, waarin hij de kijker weet te overtuigen dat Gizmo echt is en geen door mensen gemaakte filmrobot. De hele cast lijkt kundig op elkaar afgestemd, en er is maximaal sprake van chemie tussen hen.

Bij elk karakter voel je iets als ze de film verlaten, iets wat zo goed als alle films op 6 na missen. De sleutel tot elke goede film zijn boeiende karakters die iets te zeggen hebben. Waarom beginnen ze daar niet eerst mee bij het maken van een film, hoor ik je denken. Deze film weet humor en spanning vakkundig af te wisselen met keiharde, brute, en zelfs grappige kills door Jason. Enkele scènes worden in super slow motion gefilmd, wat de film en de pijn die de karakters ervaren extra gewicht geeft. De film is hard en visueel creatief, sterk in dialoog en heeft echte, voelbare karakters. Als je de filmografie van de regisseur bekijkt, zou je je kunnen afvragen hoe het kan dat deze film zo ontzettend strak is afgeleverd.

De achter de schermen verhalen liegen er althans niet om, het was geen pretje. Maar niets hiervan is terug te zien in de film, en uiteindelijk zorgt dit alles ervoor dat we naar de beste Friday the 13th-film kijken. Of dit echt een prestatie is, laat ik in het midden, maar het is erg lang geleden dat ik tijdens de volwaardige 90 minuten een glimlach heb gehad met daarbij de constante vraag; "Hoe hebben ze dit in godsnaam geflikt?"