Wat is feit en wat is fictie in de nieuwe Netflix-serie 'Monster: The Ed Gein Story'?

In dit artikel leggen we stap voor stap uit wat er historisch klopt en wat niet, welke vrijheden de serie neemt en hoe Geins daden verstrengeld raakten met de popcultuur. Let op: spoilers!

Ed Gein werd in 1906 geboren in Wisconsin en groeide op in een streng religieus huishouden met een dominante moeder, Augusta, die haar zonen voortdurend waarschuwde voor de zonden van de buitenwereld. Zijn vader George stierf vroeg aan hartfalen, zijn broer Henry kwam in 1944 onder verdachte omstandigheden om het leven bij een brand, en na de dood van zijn moeder in 1945 raakte Ed volledig geïsoleerd.

In 1957 verdween de plaatselijke winkelierster Bernice Worden. Het onderzoek leidde naar Geins boerderij, waar agenten een macabere ontdekking deden: menselijke resten verwerkt tot gebruiksvoorwerpen. Er lagen maskers gemaakt van huid, kommen uit schedels, een riem van tepels en zelfs een lampenkap van een gezicht. Gein bekende de moorden op Bernice Worden en Mary Hogan, maar ook dat hij tientallen keren graven had geschonden om lichamen op te graven.

Gein werd ontoerekeningsvatbaar verklaard en bracht de rest van zijn leven door in psychiatrische instellingen, waar hij in 1984 overleed.

In tegenstelling tot wat Monster: The Ed Gein Story suggereert, was Gein geen seriemoordenaar in de klassieke zin. Hij bekende slechts twee moorden: Mary Hogan in 1954 en Bernice Worden in 1957. Er was veel speculatie over andere verdwijningen, zoals die van Evelyn Hartley of bepaalde jagers uit de omgeving, maar bewijs ontbreekt.

De serie presenteert sommige van deze speculaties alsof ze harde feiten zijn, terwijl politieonderzoeken destijds zelfs aantoonden dat Gein een leugendetectortest doorstond bij dergelijke zaken. Dit is een cruciaal verschil: Geins beruchtheid komt niet voort uit een lange reeks moorden, maar uit zijn morbide omgang met de lichamen die hij uit graven stal.

Een van de hardnekkigste misverstanden rond Ed Gein is dat hij zich schuldig maakte aan kannibalisme. De serie speelt in op dat beeld, maar er is nooit bewijs voor gevonden. Sterker nog, Gein verklaarde in 1957 tegenover onderzoekers dat hij geen seks had met de lichamen “omdat ze te erg stonken” en dat hij nooit mensenvlees had gegeten.

Zijn motief lag eerder in het maken van objecten en een “vrouwenhuidpak” waarmee hij probeerde de aanwezigheid van zijn overleden moeder te herscheppen. Dit macabere ambacht is al huiveringwekkend genoeg, maar het label van kannibaal is een toevoeging van de mythevorming.

In de eerste aflevering van Monster wordt gesuggereerd dat Ed zijn oudere broer Henry doodde. In werkelijkheid is de dood van Henry nooit als moord bewezen. De broers waren in 1944 bezig een stuk land schoon te branden toen Henry levenloos werd teruggevonden. De officiële doodsoorzaak was hartfalen door verstikking, hoewel er blauwe plekken op zijn hoofd werden aangetroffen.

Het blijft een raadsel of Ed betrokken was, maar feitelijk bewijs ontbreekt. Toch gebruikt de serie dit gegeven om Eds eerste “moord” te dramatiseren, waardoor de grens tussen feit en speculatie opnieuw vervaagt.

Een van de grootste verzinsels in de Netflix-serie is de rol van Adeline Watkins. In werkelijkheid zei Watkins ooit dat ze een paar keer met Gein naar de film was geweest, maar later trok ze die uitspraak in. Ze benadrukte dat ze nooit in zijn huis was geweest en dat de pers haar woorden had overdreven.

In Monster verandert Adeline echter in een belangrijke spilfiguur: een geliefde, een manipulator en zelfs een soort medeplichtige. Ze wordt afgebeeld als iemand die Gein aanspoort tot gruweldaden en zelf ook geweldsincidenten kent. Geen van deze verhalen heeft een basis in de werkelijkheid. Het is een schoolvoorbeeld van hoe de serie fictieve dramatiek toevoegt om het verhaal te versterken.

De moord op Bernice Worden was het begin van Geins ontmaskering. Zij verdween op 16 november 1957, waarna haar lichaam werd teruggevonden in Geins schuur, opgehangen en ontdaan van delen van haar lichaam.

De serie doet echter meer dan enkel dit feit reconstrueren. In Monster wordt Bernice neergezet als iemand met een negatieve reputatie rond haar seksleven en zelfs als object van een korte romance met Gein. Historisch gezien is daar geen enkel bewijs voor. Bernice was simpelweg slachtoffer van een willekeurige, gruwelijke daad, en het opdichten van extra lagen sensatie maakt de voorstelling eerder misleidend dan informatief.

Waar Monster dicht bij de waarheid blijft, is in het tonen van Geins grafschendingen. Uit rechtbankdocumenten en krantenberichten uit de jaren vijftig blijkt dat Gein naar eigen zeggen zo’n veertig keer begraafplaatsen bezocht, meestal in de periode 1947–1952. Hij stal lichaamsdelen, soms een schedel, soms complete lichamen. Een aantal graven werd later geopend en bleek daadwerkelijk verstoord.

De lugubere verzameling in zijn huis – schedelkommen, huidmaskers en andere objecten – was grotendeels afkomstig uit deze grafschendingen, en niet uit moorden. In dit opzicht houdt de serie zich aan de feiten, al voegt men er soms sensationele scènes aan toe die nooit zijn bewezen.

Een van de meest absurde claims in Monster: The Ed Gein Story is dat Gein op de een of andere manier betrokken was bij het opsporen van Ted Bundy. In werkelijkheid was Gein al lang geïnterneerd tegen de tijd dat Bundy actief werd. Er bestaat geen enkele aanwijzing dat de FBI hem ooit inschakelde om andere zaken op te lossen.

Ook de finale, waarin seriemoordenaars als Richard Speck, Ed Kemper en Jerry Brudos Gein bedanken voor zijn “inspiratie”, is pure fictie. Het dient als een symbolische afsluiting, maar heeft niets te maken met historische realiteit.

Dat Psycho van Alfred Hitchcock losjes is gebaseerd op Gein, klopt. Schrijver Robert Bloch gebruikte de zaak als inspiratie voor zijn roman, en Hitchcock maakte daar in 1960 de iconische film van. De gelijkenis tussen Norman Bates en Gein ligt vooral in hun band met hun dominante moeder.

De serie suggereert echter dat Hitchcock persoonlijk geobsedeerd was door Gein en scènes draaide die rechtstreeks uit diens leven kwamen. Ook de beruchte bioscoopvertoning met over-the-top reacties van het publiek wordt zwaar aangedikt. Historisch gezien is dit grotendeels verzonnen.

Het is waar dat regisseur Tobe Hooper elementen van Geins gruweldaden gebruikte als inspiratie voor The Texas Chain Saw Massacre (1974). Het idee van een “huidmasker” en een kannibalistische familie is deels terug te voeren op Geins nalatenschap.

De serie dramatiseert dit echter met scènes waarin Hooper letterlijk een kettingzaag in een winkel ziet en zo zijn film bedenkt. De werkelijkheid is minder spectaculair: Hooper verweefde maatschappelijke thema’s zoals de Vietnamoorlog en desinformatie met de echo’s van Geins misdaden.

Augusta, Eds moeder, was inderdaad een religieuze en dominante vrouw. Zij voedde haar zonen op met het idee dat vrouwen (behalve zijzelf) verdorven waren. Dit legde de basis voor Geins latere obsessies.

Monster beeldt haar echter soms uit via hallucinaties en visioenen van Ed, waarbij feit en waanbeeld door elkaar lopen. Hoewel dat een creatieve keuze is, blijft het speculatief: er zijn geen concrete bronnen die zulke visuele hallucinaties beschrijven.

Wat Monster: The Ed Gein Story vooral laat zien, is hoe Geins daden doorwerken in de cultuur. Hij inspireerde niet alleen Psycho, maar ook Leatherface in The Texas Chain Saw Massacre en Buffalo Bill in The Silence of the Lambs. Zijn misdaden waren zo gruwelijk dat ze tot archetypische beelden in de horrorfilm zijn geworden.

Toch vervaagt de grens tussen feit en fictie hierdoor nog verder. Het is verleidelijk om te denken dat Gein zelf méér deed dan bewezen is, omdat films en series hem tot ultieme monsterfiguur verheffen. De Netflix-serie draagt sterk bij aan die mythevorming.

Monster: The Ed Gein Story is sensationeel, meeslepend en stilistisch indrukwekkend, maar historisch vaak onbetrouwbaar. Het vergroot vermoedens uit tot feiten, verzint relaties die nooit hebben bestaan, en verbindt Gein aan gebeurtenissen en personen waarmee hij niets te maken had.

De werkelijkheid is al luguber genoeg: een man die twee vrouwen vermoordde, talloze graven schond en zijn huis vulde met macabere objecten. Dat is de echte Ed Gein. Alles daarbovenop – een romantisch verhaal, samenwerkingen met de FBI of een rol als inspirator voor andere moordenaars – is fictie, bedoeld om drama te creëren.

Wie de serie kijkt, moet dat in het achterhoofd houden. Want achter de horror en de mythe stond een eenzame, psychisch zieke man uit Wisconsin, wiens daden nog decennia na zijn dood tot de verbeelding spreken – en vervormen.

Heb je genoten van dit artikel? Trakteer ons dan op een (virtuele) koffie of steun The Nerd Shepherd door ons te volgen op Facebook, X, Instagram en Google Nieuws! Voor de laatste updates over je favoriete Netflix-series, word lid van onze Alles over Netflix Facebook-groep. Zo mis je geen enkel nieuwtje!