Einde van 'Project UFO' op Netflix uitgelegd: Krijgt de Poolse serie een tweede seizoen?

Wat begon als een zoektocht naar buitenaards leven, eindigt als een bittere confrontatie met de aardse realiteit van staatspropaganda, onderdrukking en persoonlijke tragedies. In dit artikel leggen we het verwarrende maar gelaagde einde van Project UFO uit. Let op: spoilers!

Op papier lijkt Project UFO een klassieke X-Files-achtige setup: een boer, Józef Kunik, beweert aliens te hebben gezien én hun ruimteschip te hebben bezocht. Dit trekt de aandacht van Zbigniew Sokolik, een excentrieke ufoloog met bizarre theorieën over “onderwateraliens” in plaats van ruimtereizigers. Samen met tv-presentator Jan Polgar, die op een laatste kans wacht om zijn noodlijdende programma te redden, vormen ze een chaotische driehoek van belangen, waanideeën en achterliggende motieven. Voeg daar een corrupte staatssecretaris, een blind wordende politieagente, een geheimzinnige dochter en een cynische mediavrouw aan toe, en je krijgt een mysterie dat steeds verder ontspoort. Maar uiteindelijk blijkt het allemaal nergens over te gaan — althans, niet over aliens. En dat is precies de bedoeling.

Nee, en dat is het punt. Het idee van aliens in Project UFO blijkt uiteindelijk een afleidingsmanoeuvre te zijn: een tool van de staat om de bevolking rustig te houden, angst af te leiden van politieke en economische rampspoed, en vooral om de invoering van de staat van beleg in 1981 te rechtvaardigen. De Poolse geschiedenis dient hier als onderliggende laag: economische neergang, toenemende onrust, het ontstaan van de vakbond Solidarność en de brute reactie van de communistische regering. Aliens? Die waren alleen maar handig om een natie op het verkeerde been te zetten. Door de angst voor het onbekende te voeden met “ufologische” verhalen, creëerde de regering ruimte om controle te verstevigen. Wat begint als sciencefiction, eindigt als politieke satire — met een koude, bittere ondertoon.

De drie centrale figuren zijn geen helden. Ze zijn speelballen. Of erger nog: pionnen die zich vrijwillig in het spel van de staat laten trekken.

Polgar, de journalist, wil roem. Zijn programma is ingeruild voor “hypnose-therapie” op staatstelevisie, bedoeld om het volk te kalmeren. Uit angst voor irrelevantie stort hij zich op de zaak-Kunik en doet alles om het verhaal waar te maken — niet omdat het waar is, maar omdat het bekeken wordt. Zijn vrouw verraadt hem. Zijn minnares steelt zijn verhaal. En uiteindelijk beseft hij dat zijn “triomf” zorgvuldig geregisseerd was door de macht achter de schermen: staatssecretaris Henryk Wierusz.

Wera, zowel rivaliserende presentatrice als geliefde van Polgar én Henryks vrouw, jaagt ook achter de kijkcijfers aan. Zij laat zich net zo makkelijk misbruiken door het systeem, in ruil voor een prominente plek op primetime televisie. Haar succes is net zo hol als dat van Polgar.

Sokolik, de hypnotherapeut-ufoloog, blijkt een tragische figuur. Zijn obsessie met aliens komt niet voort uit wetenschappelijke nieuwsgierigheid, maar uit schuldgevoel en rouw: zijn broer Antek verdween tijdens een illegale vissessie met elektroden. De autoriteiten vonden het lichaam nooit, en dus verzon Sokolik een buitenaardse ontvoering om met zijn verlies om te gaan. Zijn zoektocht wordt gaandeweg een obsessie die alles om hem heen kapotmaakt — tot hij uiteindelijk in de gevangenis belandt.

Julia Borewicz is de meest dubbelzinnige figuur in de hele serie. Haar motieven zijn complex: enerzijds wil ze een degelijke politieagent zijn in een patriarchaal systeem dat haar steeds minder serieus neemt. Anderzijds wil ze erkenning van Sokolik als vader van hun dochter Sara. Ze schakelt tussen loyaliteit aan haar werk, persoonlijke verlangens en de drang om haar dochter te beschermen tegen de waanzin van haar vader. Uiteindelijk verraadt ze Sokolik door hem aan te geven voor illegale alcoholverkoop — wat haar een promotie oplevert. Haar actie is tegelijk begrijpelijk én schrijnend: in een systeem waar solidariteit niets oplevert, kiest ze voor stabiliteit. Het toont pijnlijk aan hoe mensen in repressieve regimes vaak moeten kiezen tussen morele integriteit en overleven.

Een van de meest bizarre scènes uit de serie is het staatsfeest waarop Kunik wordt geëerd voor zijn “contact met buitenaards leven”, bijgewoond door de Generaal (de premier). Dit absurde hoogtepunt — vol kitscherige decoratie, georkestreerde interviews en gespeelde euforie — legt de cynische strategie van de staat bloot. De alien-ervaring van Kunik wordt verheven tot staatsbelang, niet omdat iemand gelooft dat het waar is, maar omdat het politiek handig uitkomt. Voor Polgar, Wera en Kunik lijkt het een overwinning. Maar zodra de lichten doven, blijken ze niets anders dan pionnen in een voorgekookte show. De boodschap is helder: in autoritaire regimes worden verhalen gecreëerd, misbruikt en vernietigd zodra ze hun nut verliezen.

De werkelijke schok komt als duidelijk wordt dat de hele alien-kwestie een rookgordijn is voor iets veel grimmigers: het voorbereiden van het volk op onderdrukking.

In december 1981 riep het Poolse regime daadwerkelijk de staat van beleg uit, onder het mom van “orde handhaven” en “buitenlandse inmenging voorkomen”. Project UFO werpt hier een scherpe blik op: wat als de overheid verhalen fabriceert om angst te reguleren, en daarmee hun macht te consolideren? Het gebruik van fictieve bedreigingen om repressieve maatregelen te rechtvaardigen is geen nieuwe tactiek. Maar door het te verpakken als sciencefiction krijgt de serie ruimte om deze harde werkelijkheid via omwegen te verbeelden. De aliens komen niet van buiten de aarde — ze komen van binnenuit het systeem.

De serie stelt ons impliciet een confronterende vraag: in hoeverre laten wij ons misleiden? Zijn we ontvankelijk voor spektakel, voor complotten, voor mediahypes — zolang ze onze angsten of verlangens aanspreken? In het tijdperk van deepfakes, alternatieve feiten en clickbaitcultuur is Project UFO akelig actueel. De show laat zien hoe waarheidsvinding onder druk staat, hoe media gecompromitteerd worden en hoe individuele trauma’s worden ingezet voor collectieve controle.

Project UFO is géén serie voor liefhebbers van spectaculaire UFO-shows of alien battles. Het is een langzaam ontvouwend psychologisch drama, verpakt als sciencefiction, maar in wezen een scherpe kritiek op staatsmacht, mediacorrumpering en persoonlijke illusies. De serie stelt geen antwoorden voorop, maar verwarring — en die verwarring is deel van de boodschap. Want uiteindelijk draait Project UFO niet om buitenaards leven, maar om het monster dat we zelf creëren als angst, propaganda en macht zich vermengen. Het ware buitenaardse wezen? Dat is de staat zelf.

Nee, waarschijnlijk niet. Project UFO is opgezet als een miniserie met een afgerond verhaal, en tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat de makers plannen hebben voor een vervolg. Toch weet je het met Netflix nooit helemaal zeker: als de kijkcijfers onverwacht hoog uitvallen, kan alles ineens veranderen. Maar voorlopig lijkt een tweede seizoen uitgesloten.

Heb je genoten van dit artikel? Trakteer ons dan op een (virtuele) koffie of steun The Nerd Shepherd door ons te volgen op Facebook, X, Instagram en Google Nieuws! Voor de laatste updates over je favoriete Netflix-series, word lid van onze Alles over Netflix Facebook-groep. Zo mis je geen enkel nieuwtje!