Recensie: 'Alien: Romulus' - Klassieke serie keert terug naar de kern

Dat heeft voor- en nadelen. Voordeel is dat we krijgen waar het in Alien om te doen hoort zijn, en de film zich niet verliest in afleidingen en pretentieuze diepere boodschappen. Nadeel is dat we meer dan eens op herhalingen worden getrakteerd, niet geheel anders dan in de laatste Star Wars trilogie, waarin sommige gebeurtenissen domweg exact hetzelfde gebeuren als in de voorgaande films. Dan is het alsof we een remake kijken in plaats van een vervolg, en de lijn daartussen lijkt met films als dit dan ook steeds meer te vervagen. Dat breekt de geloofwaardigheid van de wereld die wordt neergezet. Zoals Star Wars uiteindelijk weer over de zoveelste Death Star ging (maar dan een grotere...) zo komen de karakters in Alien weer voor de zoveelste maal voor precies dezelfde problemen te staan, met ook precies dezelfde oplossingen, tot in kleine details aan toe.

Toch valt er genoeg te zeggen voor deze nieuwe Alien-film. Met name in het begin worden we getrakteerd op een prachtig stukje worldbuilding, een zeer welkome bijdrage aan het universum waarin Alien zich afspeelt. We maken kennis met een nieuwe hoofdpersoon genaamd Rain, een naam die mij doet denken aan namen als Case, zoals de hoofdpersoon in de sciencefiction klassieker Neuromancer, waardoor de juiste toon meteen gezet is. Rain leeft in de uiterst sombere wereld van de ruimte-koloniën, waar zonlicht even schaars is als kansen in het leven, en mensen op machines lijken. De wereld die hier wordt neergezet is klassieke sci-fi op zijn best, de waarschuwing die er uit klinkt doet denken aan die van films als The Matrix en Blade Runner, waarin ruimte-koloniën op een vergelijkbare wijze symbool staan voor mensonterend werk in de mijnen, maar dan nog een paar gradaties erger. Voor een doorgewinterde sciencefiction liefhebber als ik is dit dus een thuiskomen.

Rain en de andere werkers in de kolonie worden uitgebuit door de zogenaamde megacorp die in deze serie de werkelijke tegenstander is. Hier zien we het eigenlijke, veel grotere kwaad dan de dierlijke agressie van de xenomorphs, zoals de aliens heten. Anders dan hen is dit grote bedrijf waar de karakters in deze films voor werken kil en meedogenloos op een meer mechanische wijze. Dit mooie contrast tussen deze tweee verschillende vormen van kwaad, die dus ook in dit deel mooi in beeld komt, draagt bij aan mijn liefhebben van de serie Alien-films. Het is een verhouding die bijvoorbeeld ook in de klassieker Escape from New York en het daarop gebaseerde spel Metal Gear Solid te vinden is. In plaats van het klassieke goed tegen slecht, met de goeieriken aan de ene kant, en de slechteriken aan de andere (denk aan The Lord of the Rings), is er hier sprake van twee duidelijk van elkaar te onderscheiden kampen van kwaad: chaotisch kwaad, en ordelijk kwaad. De aliens zijn het chaotische kwaad, dat kwaad is door een gebrek aan orde, een gebrek aan ratio. Het is een wilde moordzucht. Het mysterieuze bedrijf waar iedereen voor werkt daarentegen, is een heel ander soort kwaad – het is kwaad door een overmaat aan orde, het wil alles en iedereen onderwerpen aan een kille rationaliteit die over lijken gaat. 

De goeieriken zijn in deze constellatie dan simpelweg degenen die in het midden van deze twee uitersten staan: de normale mensen, die dus niet per se heel moreel goed hoeven te zijn. Ze zijn meer iets als een gebalanceerd midden: ordelijker dan de monsters, maar chaotischer dan het bedrijf. Ze zijn menselijk. Daarom is het dus zeer passend dat de Weyland-Yutani Corporation, of simpelweg "the company", zoals dit bedrijf wordt genoemd, voor het grootste deel door androids wordt vertegenwoordigd – naar menselijk beeld geschapen robots. Ze lijken op mensen, maar zijn het niet, en ook dat vormt een mooie link met Blade Runner. De robots staan symbool voor de orde waar dit bedrijf de karakters aan tracht te onderwerpen, en voor de ideale, ultiem gehoorzame werknemer. De rol van deze androids, die in iedere Alien-film weer op een net andere manier worden ingezet, krijgt ook hier weer een mooie twist, die zorgt voor nieuwe leuke variaties op bekende thema's.

En zo zitten er meer elementen in die we kennen uit de voorgaande delen die op een verrassende manier worden ingezet. De manier waarop het zuur dat de aliens hebben in plaats van bloed bijvoorbeeld, is ook zo'n bekend element dat waar iets nieuws mee wordt gedaan. Iets anders dat zijn welkome terugkomst maakt is de manier waarop de technologie in zo'n typische stijl wordt uitgebeeld, zoals ze in de jaren '70 schijnbaar dachten dat de toekomst eruit zou zien. De makers van de film hebben dat zelfs aangegeven als reden voor de tijdlijn waar ze voor gekozen hebben – deze film speelt zich af tussen Alien, het origineel, en Aliens, het tweede deel – omdat ze voor de stijl van technologie uit deze periode in het Aliens-universum wilden gaan, die mooie flikkerende CRT-schermen met ruis op de lijn, al zitten we ver in de toekomst. Helemaal mee eens, dat is inderdaad een hele mooi stijl, maar tegelijkertijd brengt dat ons weer terug bij het net iets te grote meer-van-hetzelfde gehalte, dat toch wel zijn stempel drukt op deze nieuwste aanwinst in de serie. 

Zoals gezegd is het begin van deze film, de set-up, helemaal top. Ook latere elementen in het verhaal, zoals het onverwachte terugkeren van een zeker karakter, vormen een aangename verassing. Toch begint de tweede helft van de film enige gebreken te vertonen, de voornaamste waarvan is dat de film simpelweg in herhaling begint te vallen. Keer op keer zien we dingen terugkomen die precies zo in voorgaande delen zaten. Het komt allemaal veel te bekend voor, en hoewel dat enerzijds vasthouden is aan wat Alien zo goed maakt, roept het tegelijkertijd de vraag op waarom je eigenlijk nog een nieuwe film zou kijken als zo ontzettend veel van wat hier te zien is reeds in de vorige delen aanwezig is. Dan zetten we die toch gewoon nog eens aan?

Dat is iets wat toch wel heel erg op begint te vallen aan hedendaagse producties. Don't change a winning formula, zeggen ze, en dat is natuurlijk waar. Maar je kunt er ook te ver in doorslaan, en een film maken, zoals hier gedaan is, die afgezien van de beginscènes eigenlijk vooral gemaakt lijkt te zijn voor mensen die misschien beter hun oude DVD's nog eens uit de kast zouden kunnen halen. En dat raad ik iedereen in dit geval dan ook aan. Kijk gewoon die oude delen nog eens, en je zult er minstens zo blij van worden. 

Tenslotte nog enkele opmerkingen over het vrouwonvriendelijke karakter van de Alien-films. Ja, aan de ene kant hebben we hier natuurlijk met de enige echte originele vrouwelijke actieheld te maken, het allerbeste voorbeeld van een vrouwelijke hoofdpersoon die op geloofwaardige wijze kont schopt. Dat is zo, en daar mag de Alien-franchise trots op zijn. Tegelijkertijd zit er een symboliek in deze films die zwangerschap verbindt met gruwelijke monsters. We kennen natuurlijk allemaal de beroemde scène waarin het karakter van Sigourney Weaver droomt van een xenomorph die uit haar buik scheurt. In deze film wordt dat alles nog een paar stappen verder gebracht – heel wat stappen, en misschien net eentje te ver.

Enerzijds is dat ook gewoon hoe horror werkt, hoe dat het eng maakt, het neemt iets dat ons nabij staat en transformeert het in iets monsterlijks. Toch zit er ook duister randje aan. Want deze symboliek draagt een anti-zwangerschapsboodschap met zich mee. Zwanger zijn wordt iets om bang voor te zijn, het komt zelfs in verband te staan met het kwaad, in deze films, en dat is ook in dit deel overduidelijk te zien. De scène tegen het einde van de film waarin dit het duidelijkst naar voren komt zal ik hier niet verklappen, maar minstens zo veelzeggend is een eerdere scène waarin een karakter op een muur vol xenomorph-begroeisel begint in te hakken, dat duidelijk de vorm heeft van een vagina. Zo wordt menselijke reproductie in beeld gebracht als een kwaad dat bestreden moet worden. Gecombineerd met een android die niet alleen liever en aanhankelijker is dan de meeste mensen in deze film, maar uiteindelijk ook steeds de verstandigere keuzes weet te maken, en het krijgt alles bij elkaar toch een beetje een transhumanistisch smaakje.

Goed, ondanks bedenkingen als deze is dit gewoon een waardig vervolg in een geliefde serie. Niet de beste Alien-film, maar nog steeds een waardige Alien-film, en dat is al heel wat.    

★★★☆☆